Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością – wady i zalety sp. z o.o.

Wśród istniejących spółek prawa handlowego wyróżnić można spółki kapitałowe, które wybierane są najczęściej do prowadzenia  przedsięwzięć gospodarczych. Do spółek tych należy spółka akcyjna oraz spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Na rynku gospodarczym dużą popularnością cieszy się spółka z o.o. Rozważając wybór odpowiedniej formy prowadzenia przedsiębiorstwa należy jednak najpierw zastanowić się, jakie wady i zalety posiada spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.

I. Pojęcie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i jej charakterystyka

Zgodnie z art. 151 ustawy z 15 września 2000 r. Kodeksu spółek handlowych [zwany dalej: KSH], spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest to spółka, która może być tworzona w każdym prawnie dopuszczalnym celu przez jedną lub więcej osób, a wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki.

Oznacza to, że cel prowadzenia takiej spółki powinien być wspólnym celem wspólników, który jest zgodny z obowiązującym prawem oraz zasadami współżycia społecznego. Natomiast spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie musi być tworzona wyłącznie w celu gospodarczym, więc nie każda sp. z o.o. będzie przedsiębiorcą według ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Dodatkowo przepisy prawne niektórych ustaw wykluczają prowadzenie działalności w formie sp. z o.o. na rzecz wyłącznie spółki akcyjnej, co dotyczy przykładowo banków, firm ubezpieczeniowych czy inwestycyjnych.

W odróżnieniu od niektórych spółek, spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością mogą zawiązać nie tylko osoby fizyczne, ale również osoby prawne. Jedynym warunkiem jest, aby nie była to inna jednoosobowa spółka z o.o. Pewna elastyczność dotyczy także firmy sp. z o.o., ponieważ może być wybrana dowolnie, obligatoryjny jest tylko dodatek: spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, który można zapisywać w formie skrótu, jako spółka z o.o. albo sp. z o.o.

Zgodnie ze swoją nazwą, spółka odpowiada za zobowiązania całym swoim majątkiem, a wspólnicy jedynie swoim wkładem wniesionym do spółki z .o.o. Oznacza to, że ograniczona odpowiedzialność dotyczy tylko wspólników, którzy nie odpowiadają za zobowiązania swoim majątkiem osobistym. Dodatkową cechą, która definiuje spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością jako spółkę kapitałową jest wymóg posiadania kapitału zakładowego o określonej wysokości minimalnej (tj. 5.000 zł), a wartość nominalna udziału nie może być niższa niż 50 zł.

II. Zalety spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

1. Podstawową zaletą spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest możliwość jej działania na dużą skalę. Związane jest to z m.in. dowolnością wyboru celu prowadzenia przedsiębiorstwa oraz łatwością pozyskiwania nowych środków pieniężnych (kapitału) poprzez wprowadzanie różnych wspólników.
2. Spółki kapitałowe, a w tym spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, posiadają osobowość prawną. Taka spółka jest samodzielnym podmiotem praw i obowiązków różniącym się od wspólników. Oznacza to, że przy zakupie maszyn niezbędnych do prowadzenia działalności, stroną umowy jest sp. z o.o., a nie wspólnicy.
3. Od 2012 roku istnieje możliwość zawarcia umowy spółki z o.o. za pomocą elektronicznego wzorca umowy. Pozwala to zarejestrować spółkę dużo szybciej niż w podstawowy sposób, co stanowi ułatwienie dla przedsiębiorców. Odrębnością jest przy tym sposobie zawarcia umowy, konieczność wniesienia wyłącznie wkładów pieniężnych na pokrycie kapitału zakładowego w terminie 7 dni od jej zarejestrowania.
4. Jedną z głównych zalet spółki z o.o. jest ograniczenie odpowiedzialności wspólników jedynie do wartości wniesionych do spółki wkładów. Natomiast za zobowiązania majątkowe spółka odpowiada swoim majątkiem bez ograniczeń. W razie bezskuteczności egzekucji przeciwko spółce, po spełnieniu kilku warunków, za zobowiązania odpowiadają całym swoim majątkiem, solidarnie członkowie zarządu. Podobna sytuacja występuje przy zaległościach podatkowych.
5. Inną zaletą spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w porównaniu do spółki akcyjnej, jest niższy wymagany kapitał zakładowy, który wynosi 5.000 zł. Istnieje również możliwość pokrycia udziału w kapitale wkładem niepieniężnym, czyli mogą to być przykładowo pojazdy, maszyny lub urządzenia. Ponadto wartość nominalna udziału również nie jest wysoka i powinna być wysokości min. 50 zł.
6. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością wyróżnia się tym, że może być założona przez jedną osobę, czyli stanowi wyjątek od przyjętej zasady, że do założenia spółki potrzebnych jest min. dwóch wspólników. W takiej sytuacji wszystkie uprawnienia przysługujące wspólnikom będzie wykonywała jedna osoba. Niedozwolone jest jednak, aby spółka została założona przez inną jednoosobową sp. z o.o.
7. W przypadku prowadzenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przez min. 2 wspólników, wspólnicy nie mają obowiązku płacenia składek ZUS, co czasami przekłada się na znaczne oszczędności (2 wspólników x ok. 1200 zł składek ZUS x 12 miesięcy = 28. 800 zł rocznie). Wyjątkiem jest tutaj jednoosobowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, wówczas wspólnik (os. fiz.) będzie podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i emerytalnym.
8. Spółka z o.o. posiada pewną elastyczność organizacyjną, ponieważ jedynym obligatoryjnym organem jest zarząd, który reprezentuje spółkę. W skład zarządu, który może być jednoosobowy lub składać z większej liczby osób, mogą wchodzić wspólnicy, jak i inne osoby. W razie konieczności w umowie spółki można ustanowić radę nadzorczą lub komisję rewizyjną albo oba te organy. Natomiast najważniejsze decyzje podejmowane są przez zgromadzenie wspólników.
9. W razie wystąpienia konieczności (z ważnych przyczyn, np. działania wspólnika są sprzeczne z interesami spółki), KSH dopuszcza wyłączenie wspólnika przez sąd bez rozwiązywania spółki. Następuje to na żądanie pozostałych wspólników, którzy reprezentują więcej niż połowę kapitału zakładowego. Udziały wyłączonego wspólnika przejmują pozostali wspólnicy lub osoby trzecie.

III. Wady spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

1. Zgodnie z art. 157 § 2 KSH umowę spółki z ograniczoną odpowiedzialnością należy sporządzić w formie aktu notarialnego. Ponadto każda zmiana umowy musi mieć formę aktu notarialnego. Wyjątkiem jest tu jedynie umowa spółki zawarta w formie elektronicznego wzorca umowy. Jednak i w tym przypadku, każda zmiana umowy wymaga formy aktu notarialnego, co wiąże się z pewnymi kosztami.
2. Podczas zakładania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przyszły przedsiębiorca musi spełnić szereg formalności oraz liczyć się z dużymi wydatkami. Do nich należą m.in. wymóg zachowania formy aktu notarialnego umowy spółki, konieczność zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych, wpis do rejestru przedsiębiorców czy ogłoszenie wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Dodatkowo min. kapitał zakładowy musi wynosić 5.000 zł.
3. W odróżnieniu od spółek osobowych, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest „podwójnie opodatkowana”. Oznacza to, że podatkiem dochodowym objęte nie tylko dochody sp. z o.o., ale również osobne zyski wypłacane każdemu ze wspólników (dywidendy opodatkowane odpowiednio podatkiem PIT lub CIT). W praktyce zysk wygenerowany przez spółkę jest opodatkowany dwa razy, po uzyskaniu go przez spółkę z o.o., a następnie po podzieleniu go między wspólników.
4. Do wad spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zalicza się również odpowiedzialność członków zarządu. Ta solidarna odpowiedzialność ma charakter posiłkowy tzn., że występuje w przypadku, gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna. Dodatkowo członkowie zarządu odpowiadają w takiej sytuacji całym swoim osobistym majątkiem, bez ograniczeń. Nie jest to jednak sytuacja bez wyjścia, bowiem art. 299 § 2 KSH dopuszcza zwolnienie się z odpowiedzialności po spełnieniu określonych przesłanek. W podobny sposób unormowana jest także odpowiedzialność członków zarządu za zaległości podatkowe spółki powstałe, gdy pełnili swoje funkcje.
5. Jako minus spółki z o.o. wymieniana jest konieczność prowadzenia ksiąg rachunkowych  na zasadach określonych w ustawie o rachunkowości. Prowadzenie pełnej księgowości wiąże się z większymi kosztami obsługi księgowej i podatkowej świadczonej przez zewnętrzne firmy, a także koniecznością przeszkolenia chociażby w podstawowym zakresie pracowników odnośnie zasad obiegu dowodów księgowych w spółce.
6. W przypadku prowadzenia spółki z o.o. należy liczyć się z dużym formalizmem dotyczącym organizacji i działania spółki. Przykładowo każde pismo w różnych formach składane przez spółkę powinny zawierać szereg wymaganych przez ustawę informacji, tj. np. NIP lub wysokość kapitału zakładowego.

IV. Podsumowanie

Reasumując, wybór spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wydaje się być odpowiednio opcją dla osób, które chcąc prowadzić działalność w dużym lub średnim rozmiarze, pragnąc uniknąć jednocześnie odpowiedzialności osobistej za zobowiązania spółki. Dodatkową zaletą jest możliwość szybkiego założenia spółki poprzez elektroniczny wzorzec umowy, a w przypadku umowy zawartej w formie aktu notarialnego możliwość wnoszenia aportu do kapitału zakładowego.

Warto pamiętać o odpowiedzialności członków zarządu, a także o znacznym formalizmie przy prowadzeniu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Pomimo tych wad, w ostatecznym podsumowaniu spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest odpowiednią opcją dla średnich przedsiębiorców pragnących prowadzenie działalności na wielu polach, nie tylko gospodarczych.

Autor artykułu

Paulina Miksza – Prawnik